“Cumhuriyet bu binada ilan edildi”

-…”BÜYÜK MİLLET MECLİSİ, TÜRK MİLLETİNİN YÜZYILLAR SÜREN ARAYIŞININ BİR ÖZETİ VE ONUN KENDİSİNİ YÖNETME BİLİNCİNİN CANLI BİR ÖRNEĞİDİR.”
Türkiye Büyük Millet Meclisi, yokluklar ve imkânsızlıklar içerisinde Milli Mücadeleyi yöneterek milletimizi bağımsızlığa kavuşturmuş, CUMHURİYETİMİZİ İLAN ETMİŞTİR.
Bu özellikleri nedeniyle dünya tarihinde eşsiz bir yere sahip olan TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİMİZİN 95.YILINI KUTLAMANIN ONUR VE GURURUNU HEP BİRLİKTE YAŞIYOR, MİLLET İRADESİNİN HAYAT BULDUĞU, DEMOKRASİNİN KALBİ MECLİSİMİZİ KURAN GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK BAŞTA OLMAK ÜZERE İLK PARLAMENTOMUZDAN BUGÜNE KADAR GÖREV YAPAN MİLLETVEKİLLERİMİZİ ŞÜKRAN VE RAHMETLE ANIYORUZ.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BİRİNCİ BİNASI (23 NİSAN 1920 – 15 EKİM 1924)

Türkiye Büyük Millet Meclisinin ilk çalışma binası yapımına İttihâd ve Terakki Cemiyeti Kulübünün Ankara Şubesi olarak 1915 yılında başlanılan Ulus Meydanındaki binadır.

Binanın plan ve projesi Evkaf (Vakıflar) mimarı Salih Bey tarafından çizildi ve inşasına askeri mimar Hasip Bey Kurtuluş savaşında şehit oldu ve binanın inşaatına İttihâd ve Terakki Cemiyeti Fırkasının Ankara Temsilcisi Memduh Şevket (ESENDAL) nezaret etti. Ancak inşaatın bitirilmesi malzeme sıkıntısı ve savaş nedeniyle gecikti.

Henüz çatısı kapatılmamış olan bina I.Dünya Savaşı sonrası Ankara’yı işgal eden Fransızların küçük bir müfrezesi tarafından kışla olarak kullanıldı ve MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN ANKARA’YA GELMESİYLE BOŞALTILDI.”

Yarım kalan yapı, daha sonra Bursa Milletvekili olan Necati (KURTULUŞ) Bey’in nezaretinde Ankara halkının katkılarıyla bitirildi ve “23 NİSAN 1920” de Meclis binası olarak hizmete girdi.

Çatı kiremitleri Ankaralıların damlarından, Milletvekili sıraları Ankara Öğretmen Okulu’ndan ve gerekli mobilyalar resmi dairelerden temin edildi. Gaz lambaları ise kahvehanelerden getirildi, ısınmak için soba kuruldu. Kayıtlarda bilgisi bulunmayan bir marangoz, karşılığında hiçbir ücret almadan toplantı salonunun tüm ahşap işlerini üstlendi.

“23 NİSAN 1920 ile 15 EKİM 1924” tarihleri arasında yeni Devletin ilk Meclis Binası olarak kullanılan bina hem ulusal tarihimizin hem de dünya tarihinin önemli kararlarına tanıklık etti.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK ‘ün çabalarıyla “23 NİSAN 1920”de Ankara’da tarihi görevine başladı ve “MECLİS VE HÜKÜMET BAŞKANI” seçildi. Osmanlı Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan “SEVR ANTLAŞMASI’NI TÜRK MİLLETİNİN KABUL ETMEDİĞİNİ TÜM DÜNYAYA DUYURDU.”

“24 NİSAN 1920” deki birleşimde Devlet görevi ve sorumluluğun Hey’et-i Temsiliye’den alınması ve Meclisin memleketin geleceğine el koymasını isteyerek Hükümet teşkili için bir önerge verdi. Aynı gün yapılan seçimle “TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANI” oldu.

“02 MAYIS 1920” de kabul edilen Kanuna göre “3 MAYIS 1920” de Meclise seçilen İcra Vekilleri Heyetinin “5 MAYIS 1920” deki ilk toplantısına başkanlık etti.

“11 MAYIS 1920” İstanbul 1.Örfi Divan-ı Harb tarafından Ali Fuat Paşanın (CEBESOY) dahil olduğu altı kişi arasında idam cezasına mahkum edildi. Ancak 24 MAYIS 1920 de padişah tarafından alınan kararla, ele geçtiğinden yeniden yargılanması istendi.

TBMM’nin çalışmaya başladığı dönemde Devlet Hükümet ve Meclis Başkanı olarak aldığı etkili önlemlerle ordunun düzenli bir hale gelmesini sağladı. “11 OCAK 1921” ve “11 NİSAN 1921” de 1. ve 2. İnönü Zaferleri ile Yunan saldırısı durduruldu ve Yunan ordusu geri çekilmek zorunda kaldı. Bu arada “19 EYLÜL 1920” de Meclise sunduğu “HALKÇILIK PROGRAMI”nın incelenmesi için özel bir komisyon kuruldu.

Sonuçta bu program, “İLK ANAYASA’NIN İLKELERİNİ OLUŞTURDU VE 20 OCAK 1921’DE 85 SAYILI TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU OLARAK KABUL EDİLDİ.”

“04 NİSAN 1920” de, Bilecik’te İstanbul Hükümetinde yer alan asker nazırların Ankara Hükümeti ile yeni bir temas aranması nedeniyle ikinci kez görüşme yaptı. Ancak anlaşma olmadı.

“10 MAYIS 1921” de, TBMM içinde Anadolu ve Rumeli Müdafaayı Hukuk Grubunu kurdu, yapılan seçimle Başkanlığa seçildi.

“10 TEMMUZ 1921” de yeniden başlayan Yunan saldırılarından sonra BAŞKOMUTAN” olma talebi, “05 AĞUSTOS 1921” de 144 sayılı kanunla kabul edildi. İlk olarak savaşan ordunun ihtiyaçları “TEKÂLİF-İ MİLLİYE” emirlerini yayınladı.

13 Ağustos’ta başlayan 22 gün ve gece devam eden “SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ” nin zaferle sonuçlanması üzerine,

“19 EYLÜL 1921’DE TBMM 153 SAYILI KANUNLA MUSTAFA KEMAL PAŞA’YA GAZİ ÜNVANI VE MÜŞİR RÜTBESİVERDİ.”

Bu zaferi,

“20 EKİM 1921” de Fransa ile yapılan ve güney sınırlarımızı güvenceye alan “ANKARA ANDLAŞMASI” izledi. Daha önce ise “GÜMRÜ VE MOSKOVA ANDLAŞMALARI İLE DOĞU CEPHESİNDEKİ SAVAŞLAR SONA ERDİRİLMİŞTİ.”

Üç ay süre ile sınırlı olan “BAŞKOMUTANLIK KANUNU” üç ayrı kanunla üç ay daha uzatıldı.

“20 TEMMUZ 1922” de 245 sayılı kanunla da süresiz olarak “BAŞKOMUTANLIĞA” getirildi.

“26 AĞUSTOS 1922” de Afyon cephesinde “BÜYÜK TAARUZ” u başlattı.

Dört gün devam eden muharebeler sonunda 30 AĞUSTOS 1922 de bizzat yönettiği “BAŞKOMUTAN (DUMLUPINAR) MEYDAN MUHAREBESİ” ile Yunan ordusu imha edildi.

“09 EYLÜL 1922” de İzmir’e girildi ve “14 EYLÜL 1922” de İzmir Hemşehriliğine seçildi.

“11 EKİM 1922” de Mudanya mütarekesi imzalandı ve yıllardır süregelen savaş sona erdi.

Sadrazam Tevfik Paşa’nın Barış Konferansına Bâb-ı Âli ve Ankara heyetlerinin bir arada katılması uygun olacağını bildiren telgrafları üzerine TBBM, 1-2 KASIM 1922 de 308 sayılı kararı aldı.

Bu kararla:

“TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN EGEMENLİK HAKKININ GERÇEK TEMSİLCİSİ OLDUĞU, TÜRKİYE HALKININ KİŞİ EGEMENLİĞİNE DAYANAN İSTANBUL HÜKÜMETİNİ 16 MART 1920’DEN İTİBAREN VE SONSUZA DEK TARİHE İNTİKAL ETMİŞ SAYDIĞINI İLAN ETTİ.”

“22 KASIM 1922” de Lozan’da çalışmalarına başlayan “LOZAN BARIŞ KONFERANSI” arada bir kesinti ile devam ederek” 20 TEMMUZ 1923” te “BAĞIMSIZ TÜRK DEVLETİNİN” tanınmasıyla sona erdi.

17 ŞUBAT 1923 te İzmir’de toplanan “İKTİSAT KONGRESİ’NDE” siyasi ve askeri başarılarının iktisadi başarılarla desteklenmediği sürece kalıcı olmayacağını vurgulayan bir açılış konuşması yaptı.

Kurtuluş savaşını kazanan yetkili ve meşru örgütlenme “TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ GAZİ MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN ESERİ OLARAK DÖNEM SEÇİMLERİNE GİRDİ.”

“23 NİSAN 1920 ile 15 EKİM 1924” tarihleri arasında yeni Devletin ilk Meclis Binası olarak kullanılan bina hem ulusal tarihimizin hem de dünya tarihinin önemli kararlarına tanıklık etti.

 ” CUMHURİYET BU BİNADA İLAN EDİLDİ”.  

BU TARİHİ MEKÂN, İSTİKLAL MARŞININ KABUL EDİLDİĞİ, SALTANATIN KALDIRILDIĞI VE LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASININ KABUL EDİLDİĞİ, ANKARA’NIN BAŞKENT İLAN EDİLDİĞİ YER OLDU.

İlk Meclis Binası,

Meclisin 2.binasına taşınmasından sonra Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Merkezi ve Hukuk Mektebi olarak kullanıldı. 1957 yılında Milli Eğitim Bakanlığına devredildi ve “23 NİSAN 1961” tarihinde “BÜYÜK MİLLET MECLİSİ MÜZESİ” adıyla halkın ziyaretine açıldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, tarafından yapılan yenileme ve düzenleme çalışmalarından sonra ise adı değişerek “KURTULUŞ SAVAŞI MÜZESİ” olarak “23 NİSAN 1981” de açıldı. Müze, 2009 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yapılan tarihi protokolle TBMM BAŞKANLIĞINA DEVREDİLDİ.

BİR BAŞKA YAZIMDA GÖRÜŞMEK ÜZERE.  EKSİKLİKLER BENİM, FAZLALIKLAR DAHA ÖNCE EMEK VERENLERİNDİR