Tümülüs Kültürü

Dünyanın birçok bölgesinde Tümülüs veya höyük denen toprak tepeciklere rastlıyoruz. Orta Asya’dan Avrupa’ya ve kuzey Amerika’ya kadar bol miktarda bulunan Tümülüsler hangi kültürün eseridirler? Bazı Tümülüslerin içine girilmiş olsa da,  pek çoğu gizemlerini korumaya devam ediyorlar.

Orta Asya bölgelerinden hem doğuya hem de batıya göç eden insanlar, gittikleri bölgelerde pek çok Tümülüs (höyük) inşa etmişlerdir. Orta Asya’nın yüksek yaylalarında yaşamış olan insanlar, iklim şartlarının zorlamasıyla dört bir yana dağılmak zorunda kaldılar. Gittikleri düz ovalarda dağlarını hatırlatan Tümülüsler inşa ettiler. Bazı Tümülüsler mezar olarak inşa edilmiş olsalar da, birçoğu anıt olup, ayrıldıkları dağları hatırlatmak amaçlıdır. Çin’in düz ovalarından kuzey Karadeniz bölgelerine ve hatta kuzeydoğu Amerika’da pek çok Tümülüs bulunuyor. Altta solda Kanada’dan Florida’ya kadar bol miktarda inşa edilmiş Tümülüsler işaretlenmiştir. Ortada üstte İllinois eyaletinde bulunan 30 metre yüksekliğindeki Tümülüsü ve altında İrlanda adasındaki Newgrange Tümülüsünü görüyoruz. Newgrange Tümülüs’ünün içine girilmiş ve bir mezar olduğu saptanmıştır. Sağdaki haritada ise, kuzey Karadeniz bölgesindeki İskit (Saka) Tümülüslerinin yerleri işaretlenmiştir.

Böylesine yaygın bir coğrafyada Tümülüslere rastlanmış olması ortak bir kök kültüre işaret ediyor. Zira aynı inşaat stilinin hemen hemen aynı dönemlerde, tesadüfen tüm kuzey yarı kürede belirme olasılığı son derece zayıftır. Bu inşaat stili kuzey ve orta Amerika halklarının Asya kökenli olduklarını da kanıtlıyor. Kuzey Amerika’nın orta bölgesinde, Missouri eyaletinde, birbirlerine yakın inşa edilmiş 80 adet Tümülüs var. Bu kadar çok Tümülüs inşa etmiş olan kültürün günümüzden 2.000 yıl önce bölgeye geldiği tahmin ediliyor. Kim oldukları tam olarak saptanmamış bu insanlara Mississipi kültürü adı verilmiş. Bölgede Cahokia olarak bilinen bir yerleşim alanı da bulunuyor. Bu isim bölgede yaşamış olan Kahok halkından esinlenerek konulmuş.  Acaba Kahok adı Asya kökenli Ok halkıyla ilgili olabilir mi? Zira Kuzey Amerika’da Yurok ve Suok kabileleri olduğu gibi, Missouri eyaletine bitişik Oklahoma eyaleti ve Oklahoma şehri de var. M.S. 1050 ile 1200 yılları arasında Kahokia’da yaklaşık 40.000 kişinin yaşamış olduğu tahmin ediliyor.

Altta Kahoia yerleşim alanının tahmini resmini görüyoruz. Bu tür bir yerleşim şeklini orta Amerika’daki, Yucatan bölgesinde yaşamış olan Maya, Aztek ve Teotiuhacan halklarının şehirlerinde görüyoruz. Demek ki hem kuzey hem de orta Amerika kültürleri Asya kökenlidir.

Orta Asya’nın yüksek yaylalarında yaşamış olan insanlar, iklim şartlarının zorlamasıyla dört bir yana dağılmak zorunda kaldılar. Gittikleri düz ovalarda dağlarını hatırlatan Tümülüsler inşa ettiler. Çin’deki ovalarda pek çok Tümülüs’e rastlamak mümkündür.