Bakterilerle Sanat Yapmak

Bakteriler dünyamızda ortaya çıkmış olan ilk canlı türüdür. Yaklaşık 4 milyar yıldır dünyanın her yerinde yaşamlarını sürdürmeyi başarıyorlar. Bedenimizin içinde ve dışında pek çok bakteri türü yaşıyor ve bağırsaklarda bulunanlar yediklerimizin hazmedilmesine yardımcı oluyorlar. Fakat biz insanlar, sadece bize zarar veren birkaç bakteri türünü biliyor ve tüm bakterilerin zararlı oldukları önyargısıyla onlardan çekiniyoruz.

Genetik doktoru Mehmet Berkmen (oğlum) hem bilime hem de sanata meraklı olduğundan, bakterilerle sanat yapmanın mümkün olduğunu dünyaya gösterdi. Ankara doğumlu, Viyana’da liseyi bitirmiş, İngiltere’de İmperial College’de üniversite okumuş ve Amerika’da Huston’da Doktora yapıp Harvard üniversitesinde doktora sonrası çalışmalarda bulunmuş olan M. Berkmen, şu anda Boston’da New England Biolabs şirketinde yönetici ve bilimsel koordinatör (senior scientist) olarak çalışmalarını sürdürüyor.

İnsan sağlığına zarar vermeyen bakterileri Petri kabı denen özel bir kapta çoğaltıp, onların bir tablo oluşturmalarını sağlamış olan Berkmen, bakteri sanatını dünyaya tanıtmak için çeşitli ülkelere seyahat edip konferanslar veriyor. Boston’da tanıştığı İspanya’da resim tahsil edip Amerika’ya göç etmiş Maria Penil ile birlikte bakterilerle sanat yapmayı bir yan uğraş olarak sürdürüyor. Bilim ve sanatın birlikteliğinden doğan Bakteri Sanatı dünyada büyük ilgi görüyor.

Bakteri sanatı insan ile bakterilerin ortaklığından doğan canlı bir sanattır. Ressamın katkısı bakterileri belli bir şekilde kaba yerleştirip onların çoğalmalarını beklemekten ibarettir. Sonuçta ortaya çıkacak olan bakteri tablosu büyük çapta belirsizlik ve tesadüf içerir. Bu bakımdan bakteri sanatı ile Ebru Sanatı arasında büyük benzerlikler vardır. Her iki sanatta sonucun ne olacağını baştan tahmin etmek mümkün değildir. Bakteriler canlı olup sürekli çoğaldıklarından, belli bir anda oluşturdukları görüntüyü sabitlemek ve çoğalmalarını durdurmak gerekir. Bunun için ressam bakteri kabına bir tür tutkal döküp görüntüyü sabitler ve herkes tarafından güvenli bir şekilde dokunulmalarını da sağlar. Oluşan görüntü sonsuza kadar değişmeden kalabilir ve fotoğrafı da çekilip sergilenebilir. Altta birkaç bakteri sanatı örneği görüyoruz.

Mehmet Berkmen petri kabında çoğalan bakterilerin görüntülerini gerçek zamanda video kaydını almayı da düşünmüş ve bu amaçla özel bir düzenek geliştirmiştir. Bu düzeneğin bilime katkıda bulunacağını göstermiş olan Berkmen, düzeneğin ayrıntılarını bilimsel bir dergide yayınlamayı da başarmıştır. M. Penil ile birlikte katıldığı Amerikan Mikrobiyoloji Birliği’nin düzenlediği Agar Sanat yarışmasında birincilik ödülünü hem jüri hem de Facebook’taki halk oylamasında 3 bin 500’den fazla oy alarak kazanmıştır. Bu konuyla ilgili Hürriyet gazetesi haberini alttaki bağlantıya tıklayarak okuyabilirsiniz:

http://www.hurriyet.com.tr/gundem/artist-mikroplar-40005631