İsmet ERARPAT – Atatürk soyadını nasıl aldı?

GAZİ HAZRETLERİ MECLİSTEN ÇIKAN KANUNLA “ATATÜRK” SOYADINI ALIYOR…

Büyük Millet Meclisi, Ulu Önder’imizin soyadından ötürü unutulmaz günlerinden birini daha yaşadı.

“24.11.934” BÜYÜK MİLLET MECLİSİ HASAN BEY’İN RİYASETİNDE TOPLANDI. MALATYA MEBUSU İSMET PAŞA VE RÜFEKASININ BİR TAKRİRİ OKUNDU.

TAKRİR ŞUDUR;

BÜYÜK MİLLET MECLİSİ RİYASETİNE

“İlişik kanun teklifinin Yüksek Mecliste müzarekesini teklif ve rica ederiz.

TEKLİFİ KANUN ŞÖYLEDİR;

MADDE 1- KEMALÖZ ATLI CUMHURREİSİMİZE (ATATÜRK) SOYADI VERİLMİŞTİR.

MADDE 2- BU KANUN NEŞRİ TARİHİNDEN İTİBAREN MUTEBERDİR.

MADDE 3-BU KANUNUN İCRASINA YÜKSEK MECLİS MEMURDUR.

Bu teklif Dâhiliye Encümeninde müzakere ve heyeti umumiye ye sevk edilmiştir. Encümen mazbatasında deniyor ki;

“ ULU CUMHURREİSİMİZE  (ATATÜRK)  İSMİ VERİLMESİ HAKKINDA MALATYA MEBUSU İSMET PAŞA VE ARKADAŞLARININ YAPTIKLARI TEKLİF 24.11.934 TOPLANTIMIZDA OKUNDU VE KONUŞULDU. TÜRK ULUSUNA TAM TARİHİ İSTİKLALİNİ KAZANDIRAN VE ULUSA GERÇEK TARİHİ İSTİKLALİNİ KAZANDIRAN VE ULUSA GERÇEK TARİHİ VE ÖZ DİLİNİ GÖSTEREN ULU CUMHURREİSİMİZE (ATATÜRK) İSMİNİN VERİLMESİ TEKLİFİ KABUL EDİLMİŞ OLMAKLA YÜKSEK HEYETİN İYİ GÖRÜŞÜNE SUNULMASINA KARAR VERİLMİŞTİR.”

Bundan sonra kanun teklifi heyeti umumiye de müzakere olunmuştur. Reis kanun teklifinin heyeti umumiye‘sini okudu. Bundan sonra kürsüye gelen İsmet Paşa dedi ki;

“—ARKADAŞLAR; BÜYÜK ÖNDERİMİZ CUMHURREİSİMİZİN SOYADI İÇİN BİR KANUN TEKLİFİ EDİYORUZ. DÜŞÜNDÜK Kİ SOYADI KANUNU TATBİK OLUNURKEN BÜYÜK ÖNDERİN TAŞIYACAĞI ADI TAYİN BÜYÜK MECLİSİN BORCUDUR. BU KANUNLA ATATÜRK ADINI TEKLİF EDİYORUZ. İNANIYORUZ Kİ ULUSUN EN DEĞERLİ VARLIĞI OLAN CUMHURREİSİMİZİN ADINI SÖYLERKEN DERİN SAYGI VE SEVGİ DUYGULARIMIZI BİRLİKTE SEZDİRMİŞ OLACAĞIZ. İNANIYORUZ Kİ ATATÜRK ADI İLE BÜYÜK TÜRK ULUSU EN BÜYÜK OĞLUNA EN BÜYÜK SAYGILI HİTABINI YAPMIŞ OLACAKTIR. (ALKIŞLAR… ALKIŞLAR.)”

Bundan sonra kanun teklifi heyeti umumiye ‘si ittifakla ve alkışlar arasında kabul edilmiştir.

KANUN NO: 2258                                                                                                                    

KABUL TARİHİ: 24.11.1934

YAYINLANDIĞI RESMİ GAZETE TARİHİ: 27.11.1934

SAYI: 2865

YAYINLANDIĞI DÜSTUR: TERTİP.3/ CİLT.16/ SAYFA.4

MADDE 1- KEMAL ÖZ ADLI TÜRKİYE CUMHUR REİSİMİZE ATATÜRK SOYADI VERİLMİŞTİR.

MADDE 2- BU KANUN NEŞRİ TARİHİNDE MUTEBERDİR.

MADDE 3- BU KANUN BÜYÜK MİLLET MECLİSİ TARAFINDAN İCRA OLUNUR.

Kabul edilen “2258” sayılı bu yasa Ankara Radyosu tarafından da aynı gün duyurulup ilgili kanun maddeleri açıklanmıştır.

Mayıs ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne kanun teklifi vermesiyle başlayan süreçte adımlar hızlıca atılmış, İsmet Paşa ve 22 arkadaşının 24 KASIM 1934’te “2258” numaralı kanunla aynı gün “2865” sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştı.

İmzasında olduğu gibi Mustafa Kemal’e “ATATÜRK” soyadının verilmesi meselesinde Türk Dil Kurumu başuzmanlığına getirilmiş Ermeni asıllı Agop Martayan’ dan da bahsetmek gerektiğini düşünüyorum.  (1935’te Mustafa Kemal’in emriyle “DİLAÇAR” soyadını almıştır.)

Naim Hazım Onat ve Falih Rıfkı Atay’ın anılarında bu şöyle anlatılmaktadır;

“Saffet Arıkan’ı çok severdim, onun da bana içten sevgisi vardı. Bir akşam gene Atatürk’ün sofrasında yan yana oturuyorduk. Atatürk’ün soyadı üzerinde konuşuluyordu. Bunun çok güzel bir buluş olduğundan bahsedilirken, Büyük Önder, Arıkan’ı göstererek;

-…”BEYEFENDİNİN ARMAĞINIDIR.” Demişlerdi.

O sırada kendisinden öğrenmek istemiştim;

-…”Arıkan, bunu siz mi buldunuz?”

Gülümseyerek cevap verdi;

-…”İltifat buyuruyorlar.”

ATATÜRK SOYADI;

Agop  Martayan  Dilaçar’ın çalışması olmakla beraber, Mustafa Kemal Paşa’ya teklif edilen 14 soyadı vardır. Naim Hazım Onat’ın tavsiyesi üzerine Mustafa Kemal Paşa’nın seçtiği soyadıdır.

DİĞER 13 ADAY SOYADLAR ŞÖYLEDİR;

*Mustafa Kemal “ETEL”

*Mustafa Kemal “ETİL”

*Mustafa Kemal “ETEALP”

*Mustafa Kemal “ARIZ”

*Mustafa Kemal “ULAŞ”

*Mustafa Kemal “YAZIR”

*Mustafa Kemal “EMEN”

*Mustafa Kemal “ÇOGAŞ”

*Mustafa Kemal “SALIŞ”

*Mustafa Kemal “BEGİT”

*Mustafa Kemal “ERGİN”

*Mustafa Kemal “TOKUŞ”

*Mustafa Kemal “BEŞE”

Saffet Arıkan da bu listeye “TÜRKATA ve TÜRKATASI” soyadlarını eklemiştir.

Çankaya’da yapılan toplantıda liste okunduktan sonra, Mustafa Kemal Paşa, toplantı salonunda bulunan Naim Hazım Onat’a;

-…”SİZ NE DERSİNİZ?”

Diye sormuş Onat da şu cevabı vermiştir;

-…”TÜRKATA ve TÜRKATASI kelimeleri gerek yazılışta gerek söylenişte bana biraz tuhaf geliyor. Arkadaşlar, biliyorsunuz tarihimizde “ATABEY” unvanı vardır. Anlamı da; ‘ASKERLİKTE MÜŞAVİR, HOCA’ demektir. Bu unvanı taşıyan birçok Türk büyüğü vardır. Biz de Türk’e her alanda Atalık etmiş, Türklüğü kurtarmış, istiklaline kavuşturmuş olan Büyük Gazi’mize ATATÜRK diyelim. Bu bana şivemize de daha munis, daha uygun gibi geliyor.”

Türk Ulusunun onun için sevgisine karşılık olabilecek biricik söz “ATATÜRK’TÜR.” Çünkü kendinse verilen bu adın içinde Türk’ün sevgisi gönlü ve saygının özü vardır.

KANUN NO: 2622

MADDE 1- KEMAL ÖZ ADLI TÜRKYE CUMHUR REİSİNE 24.11.1934 TARİH VE 2587 SAYILI KANUNLA VERİLMİŞ OLAN ATATÜRK SOYADI TEK ŞAHSINA MAHSUSTUR, HİÇ KİMSE TARAFINDAN ÖZ VEYA SOYADI OLARAK ALINAMAZ, KULLANILAMAZ VE KİMSE TARAFINDAN HİÇBİR SURETTE BİR KİMSEYE VERİLEMEZ.

MADDE 2- ATATÜRK ADININ BAŞINA VE SONUNA BAŞKA SÖZ KONARAK ÖZ VEYA SOYADI ALINAMAZ VE KULLANILAMAZ.

MADDE 3- BU KANUN HÜKMÜ 24.11.1934 TARİHİNDE BAŞLAR.

MADDE 4-BU KANUN HÜKMÜNÜ YERİNE GETİRMEYE DAHİLİYE VEKİLİ MEMURDUR.

Sonuç olarak 21 HAZİRAN 1934’ te çıkarılan “SOYADI KANUNU” ile her vatandaşın öz adından başka bir de, soyadı taşıması zorunlu kılındı. Soyadları Türkçe olacaktı. Rütbe, Memurluk, Yabancı Irk ve Millet adları ile ahlaka aykırı ve gülünç kelimeler soyadı olarak kullanılmayacaktı.

Soyadları Kanunu’nun kabulünden sonra 24 Kasım 1934 yılında “2258” Sayılı Kanunla, TBMM Türk Milletinin bir şükran ifadesi olarak, Gazi Mustafa Kemal Paşaya “ATATÜRK” soyadını vermiştir.

BİR BAŞKA YAZIMDA GÖRÜŞMEK ÜZERE ESEN KALIN.                                                                                                                

EKSİKLİKLER BİZLERİN, FAZLALIKLAR DAHA ÖNCE EMEK VERENLERİNDİR…